Flyer voor de lezingen
Beeld uit de eerste avond (discussie)
Beeld uit de tweede avond
Beeld uit de derde avond (Brecht Teerling)
Beeld uit de vierde avond (paneldiscussie)
Waag Society, Expertisecentrum voor Culturele vakken en ICT, organiseerde een programmaserie over de burgers van de toekomst en de vernieuwing van het onderwijs. Wat moeten kinderen en jongeren nu leren om optimaal voorbereid te zijn op een samenleving waarin digitale media, globalisering en innovatie sleutelbegrippen zijn? Wat is er nodig voor toekomstgericht onderwijs en hoe organiseren we dat? In vier avonden werden rondom vier thema’s bruikbare theorieën behandeld, nieuwe visies bediscussieerd en succesvolle projecten gepresenteerd.
Wie niet 'mediawijs' is, raakt sneller maatschappelijk buitengesloten. Om optimaal te kunnen functioneren in een van media doordrenkte samenleving is het zaak dat burgers de kennis, de vaardigheden en de mentaliteit hebben om zich gemakkelijk en betekenisvol in die omgeving te bewegen’, schrijft de Raad voor Cultuur in haar advies aan staatssecretaris Medy van der Laan.
Als we leven in een multimediale maatschappij, is het dan niet de taak van het onderwijs om kinderen en jongeren voor te bereiden om als volwaardige, mondige burgers te kunnen leven in die maatschappij? Zoals het een basisvoorwaarde was voor de burgerlijke democratie in de twintigste eeuw dat mensen konden lezen en schrijven, zou het nu een basisvoorwaarde moeten zijn dat iedereen kan omgaan met de verschillende soorten media van de wereld waarin hij leeft. Volgens de Belgische filosoof Paul Bottelberghs moet het onderwijs zich openstellen voor multimediale geletterdheid en daarmee zelfs een beweging in gang brengen van een school die enkel gefocust is op het verstandelijk vermogen van de leerling, naar eens school die erop gericht is de totale mens te ontwikkelen en oog heeft voor alle capaciteiten van het individu.
Maar hoe multigeletterd zijn kinderen en jongeren vandaag de dag al? Leren ze niet al voldoende door thuis op de computer te spelen? Hoe zou het onderwijs de omwenteling naar een multimediale aanpak moeten organiseren en hoe verandert daarmee de doelstelling van het onderwijs? Wat zijn voorbeelden van interessante mediaprojecten voor het onderwijs en zijn de (verwachte) resultaten.
De sprekers waren:
- Welkom en inleiding door Henk van Zeijts (hoofd Creative Learning, Waag Society) over de programmaserie
- Lezing door Chris van ’t Hof, verantwoordelijk voor het project ‘De Digitale Jeugd’ van het Rathenau Instituut, zette in een korte lezing uiteen hoe jongeren tegenwoordig opgroeien, wat hun mediagedrag inhoudt en welke cultuurveranderingen dat met zich meebrengt. Wat zullen de maatschappelijke gevolgen zijn op de langere termijn en wat betekenen deze gevolgen voor nieuw (onderwijs)beleid?
- Pim Slot (Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid) liet zien hoe in het project Teleblik duizenden audiovisuele fragmenten toegankelijk worden gemaakt voor het onderwijs. Via internet kunnen deze bronnen vanaf volgende schooljaar direct in het onderwijs geïntegreerd worden.
- Carolien Euser (Cut-n-Paste) vertelde over het project Docschool dat zij ontwikkelde in opdracht van het International Documentary Film Festival voor scholen. Leerlingen maken in een speelse online omgeving kennis met alle facetten van het documentaire-genre.
- Michiel Schwarz (lid van de Raad voor Cultuur) reageerde op het thema van de avond en geeft een toelichting op het raadsadvies ‘Mediawijsheid, de ontwikkeling van nieuw burgerschap’.
- Cas van Kleef (medewerker van het jongerenmagazine Spunk), gaf zijn persoonlijke visie op het gebruik en de invloed van media, de veranderingen in de samenleving en zijn wensen voor het onderwijs.
Aansluitend vond een discussie plaats. De discussie werd geleid door Esma Choho.
De kenniseconomie verlangt steeds nadrukkelijker van haar burgers dat ze creatief zijn. Zonder creativiteit geen innovatie, geen nieuwe ideeën, geen nieuwe producten, diensten, strategieën, etc. Maar creativiteit is ook nodig om in een multiculturele samenleving open te kunnen staan voor de ander en samen met de ander tot nieuwe ideeën en inzichten te komen. Op de meeste scholen wordt weinig aandacht besteed aan de ontwikkeling van creativiteit. Vaak beperkt de aandacht voor creativiteit zich tot de creatieve vakken en daarbinnen wordt van de leerlingen slechts verwacht dat ze een voorbeeld reproduceren. Maar hoe leiden we mensen op om creatief te denken en te handelen? Hoe zouden we het onderwijs, de scholen, de lessen of juist de buitenschoolse activiteiten zo kunnen inrichten en organiseren dat kinderen meer geprikkeld worden en gefaciliteerd worden om zelf iets te bedenken, iets eigens te maken, een lastig probleem op te lossen, een nieuwe invalshoek te kiezen, vragen te blijven stellen, etc. Wat zijn geschikte methoden en kunnen de digitale media hierbij een hulpmiddel zijn?
De sprekers waren:
- Renee Jonker (Société Gavignies) liet zien hoe creativiteit in het onderwijs een plek kan krijgen, hoe leerlingen geprikkeld kunnen worden om zelf iets te bedenken. Jonker liet een aantal projecten zien waarin 'leren door doen' centraal staat.
- Henry Vorselman en Rinske Hordijk vertelden over het project Digital Playground, waar jongeren geïnspireerd worden om zelf digitale mediaproducties te maken.
- Peter Mensink (projectleider) en Alexandra van der Hilst (kunstcoördinator) gaven een toelichting op het vernieuwend onderwijsconcept Wanita, gebaseerd op de drie pijlers authentiek leren, kunst en community building.
Henk van Zeijts leidde de avond in.
Presentatie: Sandra Rottenberg
In het 'nieuwe leren' is veel aandacht voor sociaal gedrag. Kinderen en jongeren zijn weliswaar handig met nieuwe media als internet, maar kunnen zij straks wel goed samenwerken, afspraken maken en zich daaraan houden? De nieuwe media bieden jongeren de ruimte om hun identiteit te ontwikkelen en op te groeien tot autonome individuen, maar wat voor burgers worden zij? Veel digitale toepassingen binnen het onderwijs zijn individueel gericht en versterken het sociale leerproces niet of nauwelijks. Als tegenwicht tegen het individualisme staat de vorming van sociale cohesie, het werken in teams en het samenleven met andere culturen steeds vaker op de agenda. Het 'sociale leren' wordt als een belangrijke methode gezien om kinderen te leren leven in een complexe samenleving die wordt gekenmerkt door individualisering, commercialisering en globalisering.
Wat houdt sociaal leren in, welke sociaal-pedagogische infrastructuur hebben kinderen en jongeren in deze tijd nodig om op te groeien, en hoe kan dit vorm krijgen in een digitale leeromgeving bijvoorbeeld met gebruikmaking van games? Hoe kunnen scholen hiermee uit de voeten en hoe kan het informele onderwijs een bijdrage leveren?
De sprekers waren:
- Inleiding door Willem-Jan Renger (hoofd KMT, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) over games en andere software als instrument voor sociaal leren Presentatie van het project Face Your World door Jeanne van Heeswijk (beeldend kunstenaar)
- Referenten: Brecht Teerling (Montessori College Oost, Amsterdam) en Annematt Collot d'Escury (ontwikkelingspsycholoog, Universiteit van Amsterdam)
Presentatie en gespreksleiding: Sandra Rottenberg.
Innovatie is inmiddels een sleutelwoord in onze samenleving. De Nederlandse positie in de internationale kenniseconomie moet verstrekt worden door de innovatiekracht te vergroten. De creatieve industrie en de digitale media zijn nieuwe domeinen die hierbij veel aandacht behoeven. Maar hoe bereiden we de burger van de toekomst voor op de innovatiemaatschappij? Heo leer je innoveren? Moet ons onderwijssysteem niet eerst zelf vernieuwd worden? Hoe zou het onderwijs van de toekomst eruit moeten zien en wat zijn inspirerende voorbeeldprojecten? Kunnen of moeten andere maatschappelijke instanties een rol spelen bij de vernieuwing van het onderwijs?
De sprekers waren:
- Inleiding over onderwijsinnovatie en innovatief leren door Sonja Vetter-Samuels (adviseur onderwijsinnovatie, S-I-S)
- Paneldiscussie met Michiel Maas (sectordirecteur Amadeus Lyceum Utrecht), Hans van Velzen (directeur Openbare Bibliotheek Amsterdam), Rob van Kranenburg (co-directeur Virtueel Platform), Henk van Zeijts (hoofd Creative Learning, Waag Society) en Sonja Vetter-Samuels, voorafgegaan door een presentatie van Rob van Kranenburg.
- Vervolg van de paneldiscussie, voorafgegaan door een presentatie van Rob van Kranenburg.
Presentatie en discussieleiding: Sandra Rottenberg.